_cr.jpg "#84")
Poradnik
Słownik pojęć związanych z kontrolwaną atmosferą
Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące kontrolowanej atmosfery.
D
Drzwi gazoszczelne są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komory. Oprócz izolacji termicznej zapewniają on również szczelność. Takie drzwi zazwyczaj wyposażone są w zawory pomiarowe oraz okno, które umożliwia wizualną kontrolę towaru w komorze. Należy zwrócić szczególną uwagę na dostęp dzieci oraz osób nieświadomych zagrożeń do komory z atmosferą o obniżonej zawartości tlenu. Oddychanie w takich warunkach prowadzi zwykle do utraty przytomności i w konsekwencji śmierci. Znane są przypadki gdy ktoś zginął, zaglądając nierozważnie przez otwarte okno do środka komory. W czasie pierwszego wychładzania komory zaleca się pozostawienie delikatnie uchylonych drzwi, tak aby wspomóc działanie zaworu dekompresyjnego i zapobiec uszkodzeniu komory
K
Kontrolowana atmosfera (KA), także w wersji z obniżoną zawartością tlenu (ULO) jest obecnie najlepszą technologią umożliwiającą przedłużenie okresu przechowywania owoców i warzyw przy zachowaniu ich wysokich walorów jakościowych i estetycznych. Metoda ta polega ona na spowolnieniu metabolizmu – naturalnych procesów biochemicznych i fizjologicznych, które prowadzą do przejrzewania produktu. Dodatkowym efektem może być zmniejszenie wrażliwości owoców i warzyw na niektóre choroby oraz zmniejszona czułość na działanie etylenu (etylen jest produktem ubocznym procesu oddychania owoców). KA przy nieodpowiednim zastosowaniu może prowadzić do skutków ubocznych. Naruszenie odpowiednich proporcji między poziomem O2 i CO2 może doprowadzić do oddychania beztlenowego owoców a w konsekwencji do poparzeń i obumierania tkanek owoców.
P
Płuczka CO2 (ang. scrubber) jest urządzeniem stosowanym w celu usunięcia nadmiaru dwutlenku węgla wytworzonego przed oddychające w komorze owoce. Płuczka połączona jest z komorą poprzez szczelne rurociągi. Pracę płuczki CO2 można podzielić na dwa etapy. Pierwszy to adsorpcja - zasysanie powietrza z komory, w trakcie tego etapu powietrze wtłaczane jest do zbiornika zawierającego najczęściej węgiel aktywowany, który wiąże dwutlenek węgla. Drugim etapem pracy płuczki jest regeneracja złoża węgla aktywowanego poprzez przedmuchiwanie złoża świeżym powietrzem atmosferycznym. Istnieją płuczki, w których zamiast węgla aktywowanego stosuje się jako substancję absorbującą CO2 sito molekularne. Płuczki mogą obsługiwać nawet do kilku komór na raz.
Rurociągi ssawne i tłoczące płuczki najlepiej umieścić w przeciwległych końcach komory. Najlepszym miejscem na zorientowanie rurociągu ssawnego jest umieszczenie go chłodnicą. Rurociąg tłoczny powinien być umiejscowiony bliżej sufitu. Rurociągi powinny być prowadzone ze spadkiem w kierunku komory. Temperatura pomieszczenia, w którym znajduje się płuczka nie powinno być niższe niż temperatura powietrza w komorze. Zapobiega to zawilgoceniu złoża węgla aktywowanego, a co za tym idzie obniżeniu wydajności płuczki.
Dodatkowym wyposażeniem płuczki jest sprężarka powietrzna wykorzystywana do napędu pneumatycznych zaworów.
W
Wapno używane jest jako substytut płuczki CO2 tradycyjna i często stosowana metoda polega wstawianie do komór papierowych worków z wapnem hydratyzowanym. Papierowy worek niezbędny jest do tego aby dwutlenek węgla mógł spokojnie przenikać do wnętrza worka. Wapno w reakcji chemicznej nieodwracalnie wiąże dwutlenek węgla.
Ca (OH)2 + CO2 = CaCO3 + H2O Ilość wapna do komory dobiera się na zależności, że jeden kilogram wapna może związać około pół kilograma CO2.
Worek kompensacyjny służy do kompensacji różnicy ciśnień pomiędzy ciśnieniem we wnętrzu komory (zmiany zachodzą na skutek wahania temperatury) a ciśnieniem zewnętrznym, atmosferycznym. Działa on na zasadzie ‘płuca’, które w razie potrzeby część powietrza pobiera z komory i przechowuje w sobie lub odwrotnie oddaje to powietrze z powrotem do komory. Worek jak i jego połączenie z komorą musi być szczelne. Worek kompensacyjny powinien być dobierany na zasadzie 1% pojemności całkowitej komory, czyli dla komory o pojemności 400 m3 worek powinien mieć pojemność 4m3. Często spotyka się worki dekompresyjne niskiej jakości wykonane z różnego rodzaju foliowych tworzyw sztucznych. Znacznie lepsze są worki wykonane z wytrzymałej plandeki, dobrze wykonane dają gwarancję skutecznego i długotrwałego działania.
Z
Zawory dekompresyjne (zwane również syfonami, zaworami bezpieczeństwa), zapobiegają wystąpieniu dużego podciśnienia w komorze, co może skutkować nawet uszkodzeniem konstrukcji a przynajmniej uszkodzić izolację (wyrwać płyty warstwowe z mocowań, kołków). Takie uszkodzenia mogą prowadzić do rozszczelnienia kosztownej komory gazoszczelnej. Dla wspomożenia pracy zaworu poleca się podczas wstępnego wychładzania komory
Zawory możemy podzielić na trzy grupy: zawory suche, mokre oraz klapkowe - mechaniczne (wyposażone w grzałki elektryczne, często stosowane w mroźniach).
Zawory mokre działają na zasadzie syfonu, rura wychodząca z komory zanurzona jest na głębokość około 10mm w zbiorniku płynem (najlepiej niezamarzającym).
Zawory suche posiadają okrągłe denka z jednej strony uszczelnione, które poruszają się na prowadnicach wewnątrz zaworu. Zawór suchy w stosunku do mokrego posiada istotną zaletę, nie ma potrzeby kontroli stanu płynu. Wadą jest natomiast możliwość zacięcia się denka w pozycji otwartej.
Drzwi gazoszczelne są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komory. Oprócz izolacji termicznej zapewniają on również szczelność. Takie drzwi zazwyczaj wyposażone są w zawory pomiarowe oraz okno, które umożliwia wizualną kontrolę towaru w komorze. Należy zwrócić szczególną uwagę na dostęp dzieci oraz osób nieświadomych zagrożeń do komory z atmosferą o obniżonej zawartości tlenu. Oddychanie w takich warunkach prowadzi zwykle do utraty przytomności i w konsekwencji śmierci. Znane są przypadki gdy ktoś zginął, zaglądając nierozważnie przez otwarte okno do środka komory. W czasie pierwszego wychładzania komory zaleca się pozostawienie delikatnie uchylonych drzwi, tak aby wspomóc działanie zaworu dekompresyjnego i zapobiec uszkodzeniu komory
K
Kontrolowana atmosfera (KA), także w wersji z obniżoną zawartością tlenu (ULO) jest obecnie najlepszą technologią umożliwiającą przedłużenie okresu przechowywania owoców i warzyw przy zachowaniu ich wysokich walorów jakościowych i estetycznych. Metoda ta polega ona na spowolnieniu metabolizmu – naturalnych procesów biochemicznych i fizjologicznych, które prowadzą do przejrzewania produktu. Dodatkowym efektem może być zmniejszenie wrażliwości owoców i warzyw na niektóre choroby oraz zmniejszona czułość na działanie etylenu (etylen jest produktem ubocznym procesu oddychania owoców). KA przy nieodpowiednim zastosowaniu może prowadzić do skutków ubocznych. Naruszenie odpowiednich proporcji między poziomem O2 i CO2 może doprowadzić do oddychania beztlenowego owoców a w konsekwencji do poparzeń i obumierania tkanek owoców.
P
Płuczka CO2 (ang. scrubber) jest urządzeniem stosowanym w celu usunięcia nadmiaru dwutlenku węgla wytworzonego przed oddychające w komorze owoce. Płuczka połączona jest z komorą poprzez szczelne rurociągi. Pracę płuczki CO2 można podzielić na dwa etapy. Pierwszy to adsorpcja - zasysanie powietrza z komory, w trakcie tego etapu powietrze wtłaczane jest do zbiornika zawierającego najczęściej węgiel aktywowany, który wiąże dwutlenek węgla. Drugim etapem pracy płuczki jest regeneracja złoża węgla aktywowanego poprzez przedmuchiwanie złoża świeżym powietrzem atmosferycznym. Istnieją płuczki, w których zamiast węgla aktywowanego stosuje się jako substancję absorbującą CO2 sito molekularne. Płuczki mogą obsługiwać nawet do kilku komór na raz.
Rurociągi ssawne i tłoczące płuczki najlepiej umieścić w przeciwległych końcach komory. Najlepszym miejscem na zorientowanie rurociągu ssawnego jest umieszczenie go chłodnicą. Rurociąg tłoczny powinien być umiejscowiony bliżej sufitu. Rurociągi powinny być prowadzone ze spadkiem w kierunku komory. Temperatura pomieszczenia, w którym znajduje się płuczka nie powinno być niższe niż temperatura powietrza w komorze. Zapobiega to zawilgoceniu złoża węgla aktywowanego, a co za tym idzie obniżeniu wydajności płuczki.
Dodatkowym wyposażeniem płuczki jest sprężarka powietrzna wykorzystywana do napędu pneumatycznych zaworów.
W
Wapno używane jest jako substytut płuczki CO2 tradycyjna i często stosowana metoda polega wstawianie do komór papierowych worków z wapnem hydratyzowanym. Papierowy worek niezbędny jest do tego aby dwutlenek węgla mógł spokojnie przenikać do wnętrza worka. Wapno w reakcji chemicznej nieodwracalnie wiąże dwutlenek węgla.
Ca (OH)2 + CO2 = CaCO3 + H2O Ilość wapna do komory dobiera się na zależności, że jeden kilogram wapna może związać około pół kilograma CO2.
Worek kompensacyjny służy do kompensacji różnicy ciśnień pomiędzy ciśnieniem we wnętrzu komory (zmiany zachodzą na skutek wahania temperatury) a ciśnieniem zewnętrznym, atmosferycznym. Działa on na zasadzie ‘płuca’, które w razie potrzeby część powietrza pobiera z komory i przechowuje w sobie lub odwrotnie oddaje to powietrze z powrotem do komory. Worek jak i jego połączenie z komorą musi być szczelne. Worek kompensacyjny powinien być dobierany na zasadzie 1% pojemności całkowitej komory, czyli dla komory o pojemności 400 m3 worek powinien mieć pojemność 4m3. Często spotyka się worki dekompresyjne niskiej jakości wykonane z różnego rodzaju foliowych tworzyw sztucznych. Znacznie lepsze są worki wykonane z wytrzymałej plandeki, dobrze wykonane dają gwarancję skutecznego i długotrwałego działania.
Z
Zawory dekompresyjne (zwane również syfonami, zaworami bezpieczeństwa), zapobiegają wystąpieniu dużego podciśnienia w komorze, co może skutkować nawet uszkodzeniem konstrukcji a przynajmniej uszkodzić izolację (wyrwać płyty warstwowe z mocowań, kołków). Takie uszkodzenia mogą prowadzić do rozszczelnienia kosztownej komory gazoszczelnej. Dla wspomożenia pracy zaworu poleca się podczas wstępnego wychładzania komory
Zawory możemy podzielić na trzy grupy: zawory suche, mokre oraz klapkowe - mechaniczne (wyposażone w grzałki elektryczne, często stosowane w mroźniach).
Zawory mokre działają na zasadzie syfonu, rura wychodząca z komory zanurzona jest na głębokość około 10mm w zbiorniku płynem (najlepiej niezamarzającym).
Zawory suche posiadają okrągłe denka z jednej strony uszczelnione, które poruszają się na prowadnicach wewnątrz zaworu. Zawór suchy w stosunku do mokrego posiada istotną zaletę, nie ma potrzeby kontroli stanu płynu. Wadą jest natomiast możliwość zacięcia się denka w pozycji otwartej.
